مولوی مهدی در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۲ میلادی/ ۶ دلو ۱۴۰۰ خورشیدی از ریاست استخبارات بامیان برکنار شد. او چند روز قبل به همراه مقامهای محلی بامیان به شمول عبدالله سرحدی والی بامیان به کابل فراخوانده شده بود. علت این فراخوانی مشورت و رایزنی بیان شده بود. انعام سمنگانی، سخنگوی طالبان در تویئتر نوشته بود: رئیس دفتر رئیس وزرای طالبان و مولوی مهدی روی چگونگی همکاریهای آینده صحبت کردهاند. زمانی که او در کابل بود. فردی به نام مولوی بلال بهعنوان رئیس استخبارات بامیان معرفی شد. مولوی بلال پیش ار سقوط حکومت افغانستان در مناطق شمال افغانستان فرماندهی یک بخش از گروههای انتحاری طالبان را برعهده داشت[1]. او ۵ ماه در این مقام ایفای وظیفه کرد. انعامالله سمنگانی، سخنگوی طالبان در سفر مولوی مهدی در کابل از او بهعنوان رئیس پیشین استخبارات بامیان نام برد[2].حذف فرماندهان غیرپشتون جزو برنامههای گروه طالبان بود، برای مثال یک فرمانده ازبکتبار که نقش کلیدی را در سقوط سه ولایت جوزجان، فاریاب و سرپل داشت و حتی آن زمان طالبان او را فاتح میخواندند، در این زمان در بازداشت طالبان به سر میبرد[3]. گفته میشود که طالبان بعد از برکناری مولوی مهدی از استخبارات بامیان، او را بهعنوان معاون شورای حل منازعه ریاست استخبارات طالبان در کابل مقرر کردند [4]؛ اما مولوی مهدی نپذیرفت.
تغییر رویه و بازتاب آن
طالبان او را چند ماهی در کابل زیر نظر شبکه حقانی نگه داشتند. بعداً او راهی بلخاب شد تا در زادگاه خود بماند. او در بلخاب دست به اقداماتی زد که موجب خشم مقامات طالبان و نارضایتی مردم شد؛ از جمله بدون مشورت با مقامات طالبان و مردم، بازار قدیمی بلخاب را تخریب کرد و در 1500 متری جنوب آن، بازار دیگری را بنیاد نهاد که زیان و ضرر مردم را نیز در پی داشت. از همین زمان بود که اعتراضات او به گروه طالبان شکل رسمی به خود گرفت و شکاف بین او و همسنگران طالبش روز به روز بیشتر شد. مولوی مهدی نسبت به انفجارهای کابل که اکثر مراکز تعلیمی و آموزشی هزاره مورد هدف بود، اعلامیه تندی داد و امارت اسلامی طالبان را مسئول حفاظت از جان مردم خواند [5].
در بخشی از پیام او آمده است: «… بار دیگر دشمنان مردم ما با چندین حمله انتحاری بالای لیسه عبدالرحیم شهید، یکی از بزرگترین مکاتب غرب کابل و کورس آموزشی ممتاز قساوت خویش را نشان دادند و دانشجویان بیگناه و معصوم را به خاک و خون کشاندند، اینجانب شهادت کودکان و نوجوانان این دو مرکز علمی را به شدیدترین الفاظ تقبیح نموده و از خداوند پاک برای شهدا رحمت الهی و برای مجروحین شفای عاجل دارم. این را همه میدانند که حمله به مکاتب و مساجد و ورزشگاهها و مراکز آموزشی در زمان حکومت دست نشانده امریکا به رهبری حامد کرزی و اشرف غنی به صورت مرموز صورت میگرفت. دولت فاسد آن زمان هیچگاه حاضر نگردید در این مورد با مردم هزاره افغانستان صادقانه سخن بگوید و عاملان آن جنایت به رسانهها همگانی بسازند هنوز مردم هزاره نمیدانند که حملات انتحاری و مسلحانه که بالای مساجد و تکایا و مراسم فرهنگی صورت میگرفتند از طرف دولت وقت بود یا گروههای آدمخوار که با مردم ما دشمنی اعتقادی دارند؛ اما انتظار میرفت که حکومت امارت اسلامی افغانستان به این کشتار سیستماتیک و غیراسلامی نقطه پایان بگذارد» [6].
حضور سمبولیک
او در بلخاب با مولوی عطاءالله، ولسوال وقت بلخاب درگیر و شش نفر از افراد عطاءالله کشته شد و درنهایت عطاءالله بلخاب را ترک کرد. این جنگ بر سر تصاحب یا سهم بیشتر از معادن زغال سنگ بود. اقدام شجاعانۀ دیگر مهدی نصب مجسمۀ یادبود شهید عبدالعلی مزاری در بلخاب بود[7]. مهدی اقدام به مسلح کردن جوانان بلخاب کرد و طالبان تلاش میکردند که او را خلع سلاح کنند و به کابل بیاورند. طالبان حدود پنج یا شش بار به بلخاب هیئت فرستادند؛ ولی مهدی راضی نشد. در ترکیب آخر هیئت اعزامی طالبان برخی از رهبران پرنفوذ، رده بالا و فرماندهان نظامی طالبان حضور داشتند و حکم انتصاب مولوی مهدی را به سمت معاون وزرات شهرسازی را به او تحویل دادند و این سهم او در مشارکت در تصرف افغانستان و پایان دادن به دورۀ جمهوریت بود. فرماندهان دیگر طالبان نیز هرکدام مزدشان را در قالب دریافت چوکی مدیر و معاون گرفته بودند [8]. مولوی مهدی آن را نپذیرفت؛ او خواهان حضور سمبولیک در حکومت طالبان نبود [9].
مولوی مهدی خطاب به انعامالله سمنگانی گفت: «به هیچ وظیفهای در زادگاهش میماند و بیعت او با طالبان برقرار است». مولوی مهدی نگران بود که اگر بلخاب را ترک کند. طالبان او را به جرم سرکشی و تمرد از دستور رهبری این گروه بازداشت کنند و بعد زندانی یا اعدام خواهد شد. آخرین هیئت طالبان با عصبانیت بلخاب را ترک و اعلام کردند که بهتر است مهدی سلاحهای خود تحویل دهد وگرنه با هزاران نیرو طالب مواجه میشود[10].
منابع
1. افغانستان اینترنشنال، برکناری مولوی مهدی از استخبارات بامیان، افغانستان اینترنشنال، ۲۷ ژانویه ۲۰۲۲، جوزا ۱۴۰۳؛
2. تلویزیون بامیان، درگیری افراد مولوی مهدی با ولسوال طالبان، ۱ ژوئن ۲۰۲۲، جوزا ۱۴۰۳؛
3. افغانستان اینترنشنال، برکناری مولوی مهدی از استخبارات بامیان، ۲۷ ژانویه ۲۰۲۲ ، جوزا ۱۴۰۳؛
4. افغانستان اینترنشنال، برکناری مولوی مهدی از استخبارات بامیان، ۲۷ ژانویه ۲۰۲۲، جوزا ۱۴۰۳؛
5. تلویزیون بامیان، درگیری افراد مولوی مهدی با ولسوال طالبان، ۱ ژوئن ۲۰۲۲)، جوزا ۱۴۰۳؛
6. هزارستان نتوردک، «هشدار جدی مولوی مهدی به عاملان انفجارهای اخیر غرب کابل، ۲۱ آوریل ۲۰۲۲ ، Hazaristan Tv Network)؛
7. بادبادگ، «سرنوشت غمانگیز مهدی و قیام ناکام او در مقابل طالبان!»، ۱۰ ژوئن ۲۰۲۴، بازیابی ۲۱ جوزا ۱۴۰۳؛
8. همان؛
9. افغانستان مرکزی، «آخرین جزئیات از بلخاب، مسئله رفتن هییت چه شد؟ آیتالله بهسودی به عنوان رئیس این هییت خواهد رفت؟». ۱۸ ژوئن، ۲۰۲۲، ۹ سرطان ۱۴۰۳؛
10. بادبادگ، «سرنوشت غمانگیز مهدی و قیام ناکام او در مقابل طالبان!»، ۱۰ ژوئن ۲۰۲۴، بازیابی ۲۱ جوزا ۱۴۰۳؛
