طراح اسپانیایی؛ استاد پیشگامان فرانسوی
کریستوبال بالنسیاگا طراح معروف اسپانیایی، چندی پس از شروع جنگ داخلی اسپانیا، فروشگاه‌های خود را در اسپانیا تعطیل کرد و به فرانسه رفت. او بعد از مدتی در خیابان «ژرژ ۵» پاریس مزونی راه‌اندازی کرد.
کریستوبال بالنسیاگا که در بُرِش و دوخت مهارتی فوق‌العاده داشت، استاد طراحانی همچون اوبر دو ژیوانشی بود. طرح‌های ساختارشکنانهٔ بالنسیاگا در سیلوئتِ لباس زنانه، الهام‌بخش طراحان سدهٔ 20 شد تا آنجا که کریستین دیور درباره‌اش گفت: بالنسیاگا استاد همهٔ ما بود.
بالنسیاگا، خالق سیلوئت‌های مدرن که ژاکت بالنی شکل معروفش نمونه خوبی در این مورد است، در طراحی‌هایش از رنگ سیاه بسیار بهره می‌برد، از آنجا که او کاتولیک بود این رنگ برایش کارکردی مذهبی داشت. بازتاب آثار او را می‌توان تا امروز و در مجموعهٔ طراحان اخیرش همچون دمنا گواسیلیا هم مشاهده کرد.
نیویورک و نمایشگاه پاریس شهر مُد
با وجود کلیشه‌هایی که درمورد مد فرانسه و پاریس شنیده می‌شود، این مسئله که پاریس از قرن 18 به این طرف هویت خود را به عنوان پایتخت مُد حفظ کرده است واقعیتی انکارناپذیر است. هرچند که گاهی این عنوان منحصر به پاریس بوده، گاهی هم با شهرهای دیگر شریک شده است.
البته پیوند پاریس و مد تنها مربوط به کلیشه‌های فرهنگی آن نیست بلکه ریشه در تاریخ دارد، بر همین اساس هم موزه انستیتوی مد و تکنولوژی شهر نیویورک از سپتامبر امسال به مدت شش ماه نمایشگاهی در این شهر با عنوان «پاریس، پایتخت مد» برگزار کرده است.
از نظر تاریخی مد فرانسه با حمایت افراد زیادی رشد کرده است. برای بررسی سیر تاریخی رشد و تکامل مد در پاریس با 2 تاریخ‌نگار مُد و صاحب کتابفروشی دیکتات (Diktat) یعنی «آنتوان بوشه» و «نیکلا مونتَین» درباره این روند تاریخی مصاحبه کردیم که چکیدهٔ آن در زیر شرح داده شده است.
مُد فرانسه، زادهٔ دربار است
این 2 مورخ مُد درمورد تاثیر حمایت‌های سیاستمداران فرانسوی در صنعت مد این کشور بر این اعتقادند که از لحاظ تاریخی، مُد فرانسه همواره با قدرت سیاسی مرتبط بوده و رهبری یا حمایت سیاستمداران از عناصر اصلی پیشرفت مد فرانسه بوده است. پادشاهان فرانسوی همواره تلاش کرده‌اند تا قواعد پوشش را طوری تنظیم کنند تا مانع واردات از سایر کشورها و پشتیبانی از تجارت فرانسه شوند.
لویی چهاردهم از هنرهای تزئینی برای گسترش نفوذ کشورش و بالا بردن قدرت اقتصادی خود استفاده می‌کرد. مُد هم یکی از این هنرها بود. در زمان سلطنتش، وزیر اقتصاد او ژان باتیست كُلبر با قدرت تمام از تولیدكنندگان فرانسوی پشتیبانی می‌کرد. قدرت سلطنتی روی تولیدات شیشه، بلور، چینی، توری، پارچه، روبان، ابریشم و … سرمایه‌گذاری و یا به انواع مختلف از آنها حمایت می‌كرد.
این موضوع باعث تولید ارزش افزودهٔ محصولاتی شد که بعدها فرانسوی‌ها می‌توانستند آنها را به خارج از کشور صادر کنند، شرکت‌های حمل‌و‌نقل نیز برای وارد کردن منابع اولیه و صادر کردن تولیدات توسعه یافتند. کُلبر با استخدام متخصصان خارجی نقش به سزایی در توسعه صنایع دستی فرانسه داشت. تأثیر چشم‌انداز خدمات کُلبر به اندازه‌ای است که امروزه مزون‌های معتبر لوکس در یک انجمن به نام “کمیته کُلبر” گرد هم می‌آیند.
اقدامات اوژنی، همسر ناپلئون سوم باعث شد تا مُد دربارِ فرانسه در دوران او به اوج برسد، او در کمدش دو مدل لباس داشت؛ «لباس سیاسی» و «لباس استراحت». مقصد از لباس‌های سیاسی آنهایی بودند که به ترویج اقتصاد فرانسه کمک می‌کردند، مانند لباس‌هایی که چارلز فردریک ورث، بنیان‌گذار «اوت کوتور»، با پارچه‌های ساخت شهر لیون طراحی و تولید می‌کرد
نساجی این شهر در آن زمان نیاز به حمایت داشت و چارلز ورث جزء اولین طراحانی بود که تصمیم گرفت تا با برخی از تولیدکنندگان نساجیِ لیون همکاری کند. بودجهٔ ماهانهٔ اوژنی برای مُد و دکوراسیون، به اندازهٔ بودجه سالانه لوور برای خرید آثار هنری بود.
قرن بیستم؛ از رئسای جمهور حامی مُد تا مبارزهٔ مُد با نازی‌ها
پشتیبانی سیاستمداران فرانسوی از مد در قرن 20 همچنان ادامه داشت، از مصوبه تشکیل اتحادیه طراحان مد در مجلس ملی تا حمایت‌های والری ژیسکاردستن در زمان وزارتش از کریستین دیور. حتی رئیس‌جمهور چپ‌گرایی همچون فرانسوا میتران برای مد اهمیت ویژه‌ای قائل بود.
بوشه و مونتین در این مورد می‌گوید که در دهه ۱۹۸۰، در دوره ریاست‌جمهوری فرانسوا میتران مد گسترش چشمگیری یافت. میتران سال ۱۹۸۴ در مراسم تقدیر از طراحان در الیزه، از مُد به عنوان یکی از «بزرگترین هنرها» یاد کرد. او و وزیر فرهنگ کابینه‌اش به سازماندهی هفته مد متمرکز پاریس كمك به سزایی كردند. آنها همینطور با حمایت فراوان این دو نفر موزه مد در سال ۱۹۸۶ افتتاح شد که اکنون بخشی از موزۀ هنرهای تزیینی لوور است و همچنین مؤسسه مُد فرانسه نیز بنیان‌گذاری شد.
پاریس از لحاظ تاریخی همواره با «اوت کوتور»، که در آن، لباس بر قامت شخص دوخته می‌شود مرتبط بوده است، روشی که با گسترش لباس‌های «حاضر آماده»، مخصوصاً از دهه ۷۰ و با ظهور صنعت حاضر آمادهٔ آمریکا و ایتالیا در خطر افتاد.
پاریس امروز با تلفیق خلاقیت، که قبلاً در انحصار اوت کوتور بود، با لباس‌های حاضر آمادۀ لوکس دوباره جایگاه ویژۀ خود را به دست آورده است. پاریس به لطف جذابیت فرهنگی که دارد، همچنان افراد خلاق خارجی را هم جذب می‌کرده، اشخاصی مثل طراحان ژاپنی که از مفهوم «مد پاریسی» الهام می‌گرفتند. بنابراین پاریس، به استثنای دوران کوتاهی، پویایی مُد خود را حفظ کرده، و شرکت‌هایی نظیر Kering و LVMH که از دهه ۱۹۹۰ همراه با افزایش واسطه‌گری در مد شکل گرفتند با قدرت جذب استعدادهای خلاقانه، در بازگرداندن پاریس به‌عرصهٔ مُد بین‌المللی کمک به سزایی کردند.
همه راه‌ها به پاریس ختم می‌شود
هرچند تکامل مُد فرانسه با پشتیبانی گسترده سیاستمدارانش رشد کرد، اما در این مسیر دلایل دیگری هم وج ود داشت، همچون دلایل فرهنگی. به قول آقای بوشه و مونیتن، مُد فرانسه از ورسای سرچشمه گرفته است، اگرچه بیش از پوشاک و مُد دربار، سبک زندگیِ آن ترویج می‌شد. حتی بعد از انقلاب کبیر و پایان سلطنت در فرانسه، مد همچنان با ایده خاصی از سبک زندگی در پاریس پیوند داشته و به حیات خود ادامه داد.
مُد پاریس به ساختاری فرهنگی تبدیل شد که نه تنها کارگران و شاغلان این صنعت، بلکه نویسندگان، نقاشان، هنرپیشه‌ها، و مکان‌ها را دربرمی‌گرفت. لوسین لِلونگ که در دوران جنگ جهانی دوم «رئیس اتحادیه کوتور پاریس» بود، با ایدهٔ «مد؛ ساختار فرهنگ یِ منحصر به پاریس»، یا «پاریس؛ زمین حاصلخیز مُد» موفق شد با برنامه نازی‌ها برای انتقال «اوت کوتور» و مُد از پاریس به برلین مقابله کند.
استدلال لِلونگ این است که «کوتور» فقط در پاریس شدنی است به این خاطر که به اکوسیستم خاصی متکی است که تنها در پاریس وجود دارد، یعنی وجود عناصری مانند کارگران ماهر گلدوزی، دوزندگان کفش و کلاه، عنصر «استادکاری» یا «کاربلدی» و البته حال و هوای خاص پاریس که به عنوان فضای فرهنگی، همواره الهام‌بخش طراحان پاریسی بوده است.
مجله آنلاین «بیزینس آو فشن» (تجارت مُد) در مقاله‌ای با عنوان «در مُد همهٔ راه‌ها به پاریس ختم می‌شود» این مسئله را مورد بررسی قرار داده است که چرا امروز پاریس دوباره به مرکز مُد تبدیل شده است. نویسنده این مقاله یکی از مهم‌ترین دلایل این امر را آن می‌داند که هرچه را که برای پایه‌گذاری یک برند نیاز باشد به‌آسانی در پایتخت فرانسه می‌توان پیدا کرد، از سرمایه‌گذار و مشاور تبلیغات و فروش گرفته تا طراح و کارآموز و مُدل، چرا که حرفه‌ای‌ترین افراد در این زمینه درپاریس حضور دارند.
