اقدامات مولوی مهدی در زیر سایه گروه طالبان

مهدی رسماً طالب شد و در جبهۀ طالبان قرار گرفت و به روی قوای امنیتی افغانستان آتش گشود. او از طالبان سلاح و مهمات می‌گرفت در دورۀ جمهوریت برای طالبان سربازگیری می‌کرد [1]. رشته حملات او در ولایت‌های سمنگان، سرپل، بامیان متمرکز بود. این اولین‌بار بود که یک هزاره شیعه زیر پرچم سفید طالبان سلاح برداشته بود و علیه دولت مرکزی و آمریکا می‌جنگید[2]. مولوی در چند سال گذشته در کنار طالبان در ولایت سمنگان و به ویژه در مناطق دره‌صوف جنگ‌های بزرگی را علیه نیروهای حکومت پیشین و پلیس محلی انجام داد. در زمان اشرف غنی چندین نفر از نزدیکان مولوی مهدی کشته شد و یک بار حملۀ کلانی را در سمنگان علیه حکومت پیشین راه‌اندازی کرد [3]. مهدی در سقوط حکومت قبلی نقش کلیدی داشت[4].

فرمانده نظامی هزاره‌تبار

با سقوط دولت کابل در ۱۵ اکتوبر ۲۰۲۱ میلادی/ ۲۳ میزان ۱۴۰۰ خورشیدی طالبان بدون هیچ مقاومتی ولایات افغانستان را یکی پس دیگری تصرف کردند و مهدی به همراه نیروهای طالبان به‌عنوان فرمانده نظامی طالبان وارد بلخاب شد. به گفتۀ یکی از منابع، در این دو سال طالبان دو بار قصد داشتند که مهدی را حذف کنند که او جان سالم به در برد[5]. اصطلاح فرمانده‌ نظامی هزاره‌تبار طالبان در سال ۱۴۰۱ خورشیدی قبل از وقوع جنگ و در زمان اوج اختلافات مولوی مهدی و طالبان در رسانه‌ها مطرح شد و از او با القابی چون فرمانده هزاره‌تبارطالب و ناراضی نام ‌برده شد [6].

طالبی با منش هزارگی

مولوی مهدی با ورود طالبان به بامیان، در همان روزهای اول سقوط به ولایت بامیان شتافت و مانع غارت و چپاول اموال مردم هزاره شد، نظام قبلی فروریخته بود و اوجی از دزدی و چپاول به راه افتاده بود. طالبان در سال ۲۰۲۲ میلادی مهدی را به‌عنوان رئیس استخبارات ولایت بامیان و رئیس طالبان سرپل منصوب کردند[7]. تفاوت منش مولوی مهدی با هم‌رزمان طالبش با تقرر او در بامیان و قدرت داشتن برای انجام برخی اقدامات مشخص شد. در اوایل به خاطر اختلافات داخلی در شهر بامیان میان او و برخی از طالبان زد و خورد صورت گرفت به طوری که یک بار چند ساعت طول کشید، بازار‌ها بسته شد و تلفاتی نداشت، در زد و خورد دوم که بین مهدی و طالبان رخ داد، برخی از فرماندهان طالبان در بامیان و سه نفر از مولوی مهدی زخمی شدند. علت درگیری این بود که استخبارات بامیان دو تن از فرماندهان طالبان را که از مناطق شمال افغانستان بودند، به اتهام تجاوز دستگیر کرده بودند و یکی‌شان در این درگیری کشته ‌شد [8].

مولوی مهدی و دلجویی از هزاره

مولوی مهدی سعی داشت که در زمان مسئولیت خود در بامیان به نفع مردم هزاره‌ها اقداماتی انجام دهد از آن جمله هیئتی از سوی او به ولایت‌های بامیان و دای‌کندی سفر کردند. مولوی نوری از نزدیکان او در این سفر با مقام‌های گروه طالبان دیدار و گفتگو کرد. باشندگان این ولایات از ظلم نیروهای طالبان شکایت داشتند، نیروهای طالبان دست به چور و چپاول زده‌ بودند و مردم بی‌گناه و ملکی را اذیت و آزار می‌کردند و به بهانه‌های مختلف از مردم پول می‌گرفتند. ستار احمدی می‌گوید برای حل این نوع مشکلات با مسئولان گروه طالبان گفتگو کردند و امیدوارند که این مسایل به گوش مسئولان در مرکز هم برسد. همچنین قبل از این مولوی مهدی هیئتی به ولایت غزنی ارسال کرده بود [9].

ظاهر یک طالب

همچنین مهدی نسبت به بسته شدن مکاتب دختران و آزار و شکنجه مردم اعتراض کرد. همین اعتراضات او را از بقیه نظامیان میان رده طالبان متمایز می‌کرد و این اعتراض ناشی از فرهنگی بود که او با آن بزرگ شده بود[10]. مهدی طالب شده بود و ظاهر یک طالب را داشت؛ اما اندیشۀ طالبانی چیزی نبود که در مدت ده سال در ذهن او رسوخ کرده باشد. رفتار‌ها و کنش‌های جدید او چون اعتراض او به بسته شدن مکاتب دختران و جلوگیری از آزار و اذیت مردم خوشایند طالبان نبود. از طرفی هم امیدواری به مهدی به خاطر خلاء قدرت در افغانستان به وجود آمده بود و برخی اعتقاد داشتند که اگر او درایت کافی می‌داشت می‌توانست در شرایط موجود به نفع هزاره‌ها عمل کند [11]. هم‌چنین او برخلاف نظر طالبان، نوروز را در بلخاب جشن گرفت. اقدامات مهدی مجاهد خشم طالبان را برانگیخت.

منابع

1. خبرگزاری جمهوری اسلامی، دفتر کابل، «یک هزاره به‌عنوان فرماندار طالبان تعیین شد»، ۱۲ خرداد، ۱۳۹۹، بازیابی ۳۰ جوزا ۱۴۰۳؛
2.همان؛
3. افغانستان اینترنشنال، برکناری مولوی مهدی از استخبارات بامیان، ۲۷ ژانویه ۲۰۲۲، جوزا ۱۴۰۳؛
4. تلویزیون بامیان، درگیری افراد مولوی مهدی با ولسوال طالبان، ۱ ژوئن ۲۰۲۲، بازیابی جوزا ۱۴۰۳؛
5. بادبادگ، «سرنوشت غم‌انگیز مهدی و قیام ناکام او در مقابل طالبان!»، ۱۰ ژوئن ۲۰۲۴، بازیابی ۲۱ جوزا ۱۴۰۳؛
6. همان؛
7. همان؛
8. افغانستان اینترنشنال، برکناری مولوی مهدی از استخبارات بامیان، ۲۷ ژانویه ۲۰۲۲، بازیابی جوزا ۱۴۰۳؛

9. افغانستان مرکزی، سفر نمایندگان مولوی مهدی به بامیان و دای‌کندی؛ چه گفتند؟/ اما مردم از رفتار ط ناراض هستند، ۲۳ فوریه ۲۰۲۲، ۶ سرطان ۱۴۰۳؛
10. بادبادگ، «سرنوشت غم‌انگیز مهدی و قیام ناکام او در مقابل طالبان!»، ۱۰ ژوئن ۲۰۲۴، بازیابی ۲۱ جوزا ۱۴۰۳؛
11. افغانستان اینترنشنال، «بلخاب، خاری در گلوی طالبان». ۱۴ ژوئن ۲۰۲۲، بازیابی ۲۸ جوزا ۱۴۰۳؛