مقدمه
مبنا و اساس جنگ بلخاب اقتصاد و همانا تسلط بر معان بلخاب بود. همیشه در طول تاریخ لشکرکشیها، تصرفات، آوارگیها و کشتار رویِ آشکار و نمایان جنگها بوده است؛ اما همیشه انگیزهای در پشت هر جنگی وجود داشته است. درباره جنگ بلخاب هم عواید و منافع اقتصادی تنها گزینه و عامل اصلی بود. علت آن از سوی طالبان بغاوت و سرکشی مولوی مهدی اعلام شد و از این طرف مولوی مهدی خود را هواخواه و طرفدار مردم شیعه و هزاره معرفی کرد و انگیزهاش را دفاع و پاسداری از ارزشهایی دانست که برای هزاره و شیعه مطلوب و هدف غایی است. البته او در این زمینه اقداماتی هم انجام داد که علت آن دو چیز بود؛ ۱. او طالب شده بود؛ اما اندیشه طالبانی نداشت و در ذهن و فکر او نمیگنجید که هزارهها را از منظر و دید یک طالب ببیند و برای کشتار و قتلعام آنان توجیه و دلیلی متعصبانه پیدا کند؛ ۲. او برای باقی ماندن و قدرت داشتن نیازمند حمایت بود و به همتباران بلخابی خود امید داشت و ارزشها تنها عامل نزدیکی او به مردمش بود. او برای جلب حمایت آنان از ارزشها سخن گفت و تا حدود زیادی موفق هم شد.
متواری شدن مولوی مهدی
مولوی مهدی بعد از چهار روز جنگ به کوههای بلخاب متواری شد. به نقل از برخی منابع مولوی مهدی گفته بود توان مقاومت یک هفتهای دارد. او حتی یک هفته هم دوام نیاورد و او فکر بعد آن را هم نکرده بود که بعد از یک هفته چه خواهد شد. بعد از مدتی تصاویری از او و محمدطاهر زهیر، وزیر اطلاعات و فرهنگ حکومت سابق منتشر شد که آنان در کوههای بلخاب پناهنده برده بودند، همچنان تعدادی از رسانهها از آمادگیهای دوباره مولوی مهدی و افرادش برای درگیری دوباره با حکوکت طالبان خبر داده بود. بی بی سی از زبان یکی از دستیاران وی نوشت که آنان در حال آمادگی برای ادامه جنگ با حکومت طالبان هستند [1].
کشته شدن مولوی مهدی
سرانجام در تاریخ 26 اسد سال جاری (1401)، عنایتالله خوارزمی، سخنگوی وزارت دفاع طالبان در خبرنامهای از کشته شدن مولوی مهدی خبر داد. در خبرنامه آمده است که مولوی مهدی در نقاط مرزی هرات و ایران در حالی که میخواست به ایران برود، دستگیر و کشته شده است. یکی از نزدیکان مولوی مهدی کشته شدن او را تأیید کرده است [2]. خبر کشته شدن مولوی را برخی از دوستان او و برخی از منابع رد کردند و گفتند که مولوی مهدی زنده است. یکی از منابع گفته است که حتی با نشر این تصاویر نمیتوان یقین کرد که او کشته شده باشد؛ در گذشته درباره برخی افراد نظیر ژنرال فیضی و فرمانده علیپور هم خبرهایی مبنی بر کشته شدن آنها نشر شد که بعدها مشخص میشد که دروغ است [3]. تصاویر مرتبط با کشته شدن مولوی مهدی که در رسانهها منتشر به گونه بود که او در بین موتر بین دو طالب نشسته بود. بعد روی زمین افتاده و گلوله باران شده بود [4]. هیچ جسدی و محل دفنی از مولوی مهدی ارائه نشد و هیچ کس هم خواهان دریافت جسد او و دفنش نشد.
همسنگر دیروز و دشمن امروز
با حذف و طرد مولوی مهدی از بلخاب، صفحهآرایی جدید از دوست و دشمن در میان مردم بلخاب به وجود آمد. مثل همیشه حفظ جان و منفعتاندیشی دلیل و توجیه یک انتخاب به ظاهر منطقی است که افراد را در مسیر جدید قرار میدهند. در بلخاب هم این مسئله به وجود آمد. زمانی که مهدی در بیعت طالبان قرار داشت، در کنار خود افراد زیادی داشت که تعدادی از آنها کشته شدند و تعدادی هم برای زنده ماندن باید با طالبان بودن را انتخاب میکردند. برای نمونه به یک مورد آن اشاره میشود، بعد از جنگ فردی به نام سید هاشم جوادی با نشر پیام ویدئویی حمله و عملکرد طالبان را در بلخاب ستایش کرد و کشتار، سلاخی، سربردن و جنایت طالبان را کاملاً رد کرد و نوشت بلخاب کاملاً در آرامش است و نکته دردناک این بود که برادر سید هاشم جوادی کمر مهدی برای جنگ بسته بود[5]. بعدها سید جوادی بلخابی و برخی دیگر به نمایندگی از مردم در مراسم معرفی ولسوال جدید بلخاب در ۳ اسد ۱۴۰۱ خورشیدی صحبت کردند [6]. به این ترتیب مولوی مهدی که شخصیت نظامی داشت و بازیهای سیاسی را نمیدانست از صحنه بیرون رفت و زمینه برای افراد دیگری باز شد تا شریک دزد و رفیق قافله شوند.
منابع
1. تلویزیون بامیان، «مولوی مهدی چگونه کشته شد»، ۱۷ اوت ۲۰۲۲، بازیابی ۱۰ سرطان ۱۴۰۳؛
2. تلویزیون بامیان، «مولوی مهدی چگونه کشته شد»، ۱۷ اوت ۲۰۲۲، بازیابی ۱۰ سرطان ۱۴۰۳؛
3. «تصاویر و فیلم غمانگیز از خانه امیر مهدی مجاهد»، در صفحه عنایتالله حفیظ، ۱۸ اوت ۲۰۲۲، بازیابی ۵ سرطان ۱۴۰۳؛
4. بادبادگ، «سرنوشت غمانگیز مهدی و قیام ناکام او در مقابل طالبان!»، ۱۰ ژوئن ۲۰۲۴، بازیابی ۲۱ جوزا ۱۴۰۳؛
5. بادبادگ، «سرنوشت غمانگیز مهدی و قیام ناکام او در مقابل طالبان!»، ۱۰ ژوئن ۲۰۲۴، بازیابی ۲۱ جوزا ۱۴۰۳؛
6. افغانستان مرکزی، « اخبار ۲۵ جولای…». ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۲. بازیابی ۲ سرطان ۱۴۰۳؛