اقدام اخیر ازبکستان در تلاش برای معامله و تحویل دادن عباس ابراهیمزاده به گروه طالبان، نه یک تصمیم حقوقی، بلکه نمایشی آشکار از باجدهی سیاسی و فقدان استقلال قضایی است. این حرکت بیش از هر چیز نشان میدهد که دستگاه حاکم ازبکستان حاضر است کرامت انسانی، اصول بینالمللی و حتی قوانین ادعایی خود را قربانی معاملهای کوتاهمدت با گروهی کند که نماد ترور، سرکوب و جنایت سازمانیافته در منطقه است.
سیستم قضایی ازبکستان سالهاست که به فساد ساختاری، وابستگی سیاسی و فقدان شفافیت متهم است. در چنین سیستمی، قانون نه ابزار عدالت، بلکه اهرم فشار و معامله است. وقتی یک کشور حاضر میشود یک بازرگان هزاره را – تنها بهخاطر ناتوانیاش در دفاع از خود – به طالبان تحویل دهد، دیگر سخن گفتن از «حاکمیت قانون» چیزی جز شوخی تلخ نیست.
اینکه زور ازبکستان فقط به یک تاجر هزاره رسیده، جای تعجب ندارد. کشوری که خود در کارنامهاش سرکوب، حذف مخالفان و معامله با گروههای افراطی را دارد، طبیعی است که سادهترین راه را انتخاب کند: قربانی کردن یک فرد بیپناه برای گرفتن امتیاز از طالبان. اما حقیقت این است که ازبکستان، در این رفتار، تفاوت چندانی با طالبان ندارد؛ تنها تفاوت در شکل و لباس است، نه در ماهیت.
نباید فراموش کرد که تعداد قابل توجهی از جنگجویان ازبکستانی سالهاست در صفوف گروههای تروریستی بینالمللی، از جمله داعش، حضور دارند. این واقعیت بهروشنی نشان میدهد که افراطگرایی در ازبکستان یک پدیده حاشیهای نیست، بلکه ریشهدار و ساختاری است. کشوری که نتوانسته یا نخواسته با این پدیده در درون خود مقابله کند، امروز چگونه مدعی مبارزه با تروریسم شده و در عین حال با طالبان معامله میکند؟
ازبکستان امروز نه در جایگاه قاضی، بلکه در موضع همکار خاموش طالبان ایستاده است؛ همکاریای که بوی ترس، ضعف و باجدهی میدهد. تحویل دادن عباس ابراهیمزاده به طالبان، اگر عملی شود، لکه ننگی خواهد بود که نهتنها از پیشانی دولت ازبکستان پاک نخواهد شد، بلکه این کشور را در حافظه سیاسی منطقه در کنار حامیان تروریسم ثبت خواهد کرد.
و اما سخنی صریح با عباس ابراهیمزاده:
این پرسش ناگزیر است که چرا با وجود اینهمه کشور امن، پیشرفته و قانونمحور در جهان، ازبکستان را برای زندگی و تجارت انتخاب کردی؟ کشوری که تفاوت ماهوی چندانی با همسایهاش، طالبان، ندارد؛ کشوری که در بزنگاه، نه از سرمایهگذار دفاع میکند و نه از انسان، بلکه تنها به فکر معامله با افراطگرایان است.
امروز پرونده عباس ابراهیمزاده، تنها یک پرونده شخصی نیست؛ آزمونی است برای وجدان ازبکستان. آزمونی که تا این لحظه، نشانهها حاکی از آن است که این کشور در حال مردود شدن است.
